ضوابط پذیرش بتن کم مقاومت چیست؟ بتن به عنوان پرکاربردترین مصالح ساختمانی به شمار می رود  که از ترکیب آب، سیمان و سنگدانه شن و ماسه تولید می شود. خواص بتن، به دو دسته خواص «بتن تازه» (Fresh Concrete) و خواص «بتن سخت شده» (Hardened Concrete) دسته بندی می شود. مقاومت فشاری، مهمترین ویژگی بتن سخت شده به شمار می رود. اهمیت مقاومت فشاری بتن به حدی زیاد است که می‌ توان از آن به عنوان معیاری برای ارزیابی اولیه تمام خصوصیات بتن بهره برداری نمود. تست بتن و خدمات کنترل کیفیت بتن در ایمنی و پایداری سازه های بتنی نقش مستقیم دارد و تضمین کننده ایمنی سازه و هماهنگی شرایط طراحی و اجرای سازه است. ضوابط مربوط به شرایط ساخت و تست بتن به تفصیل در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان آورده شده و ملاک تایید آزمایش بتن توسط ناظر است. این روز ها،  وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی ساخت و ساز در کشور به منظور کنترل چند باره ، آزمایش ها و تست بتن و کشش میلگرد را در ساخت و سازهای شهری اجباری و ناظر مقاوم سازی ساختمان را ملزم به بهره مندی  از شرکت های خدمات آزمایشگاهی به جهت تست مقاومت و التراسونیک بتن کرده است.  

عوامل موثر بر مقاومت فشاری بتن

عوامل متعددی بر روی میزان مقاومت فشاری بتن موثر می باشند . که در متن ذیل به آن اشاره نموده ایم.  

نسبت آب به سیمان

نسبت آب به سیمان، طریقه  شکل ‌گیری ساختار متخلخل بتن را تعیین می نماید. فضای متخلخل درون بتن، به عنوان ضعیف ‌ترین قسمت آن معرفی می گردد  که به گسترش ترک در زمان بارگذاری کمک شایانی می نماید. هرچه نسبت آب به سیمان افزایش یابد، در مقابل آن استحکام فشاری بتن کاهش پیدا خواهد کرد. همچنین  با بالا بودن نسبت آب به سیمان، زمان گیرش بتن طولانی ‌تر می گردد.  

رطوبت

وضعیت رطوبت بتن در زمان انجام آزمایش، بر روی مقدار مقاومت به دست آمده تاثیرگذار می باشد . به عنوان مثال، در صورت انجام آزمایش بر روی یک نمونه خشک، مقدار مقاومت فشاری به دست آمده نسبت به مقدار آن برای یک نمونه مرطوب (با ثابت در نظر گرفتن دیگر شرایط) بیشتر می شود.  

تراکم

مقاومت بتن به وضعیت قرارگیری سنگدانه (شن و ماسه) در کنار یکدیگر ارتباط دارد. در صورتی که  تراکم ذرات به خوبی انجام نشده باشد، فضای بتن دارای حفره‌های بیشتری می گردد. این مسئله، مقاومت فشاری بتن را کاهش خواهد داد.

 

ضوابط پذیرش بتن کم مقاومت

 

• با توجه به این موضوع كه بحث جريمه بتن يك بحث مالي می باشد، طبيعتاً در آبا، نشريه 101، نشريه 55 ونشريه 108 و نشريه 123 و غيره كه مربوط به آن نهاد است به آن پرداخته نشده است وجاي خالي آن در بخشنامه هاي آن نهاد سالهاست به چشم مي خورد. برداشت غلط منجر به آن شده که  نهاد محترم وارد اين مبحث نگردد، در صورتی که به وضوح بايد بين دو پيمانكار كه يكي از آنها انطباق با رده را داشته و ديگري كه بتن كم مقاومت را به دست داده  است، تفاوت و تميز قائل شد، زيرا در بررسي بتن كم مقاومت، احتمالاً بتن مربوطی  نظر سازه اي يا ظرفيت باربري سازه پذيرفته مي گردد  و لازم است جريمه اي براي بتن كم مقاومت پذيرفته شده ، در نظر داشت.

 

• در خالي بودن جاي بخشنامه هاي آن نهاد، دو وزارت خانه در ايران اقدام به نگارش دستورالعملي کرده اند  كه طبق بخشنامه هاي آن نهاد، اين عمل قابل قبول نیست ولیکن  هيچ اعتراضي به اين عمل در طول اين سال ها صورت نگرفته است. وزارت راه و ترابري سابق دستورالعمل ارزيابي و پذيرش بتن را براي اعمال جريمه تنظيم نموده می باشد  . در وزارت نيرو به تأسي از مهندسين مشاور به ويژه در پروژه هاي آبي،دستورالعمل جريمه بتن را دارد كه تنظيم آن در وزارت خانه مزبور انجام نشده است و چندين بار دستخوش تغييراتي نيز شده می باشد.

 

• لازم به ذکر این موضوع می باشد که در اكثر پروژه هاي عمراني اعم از اينكه در حوزه وزارت راه و ترابري سابق يا وزارت نيرو  بوده اند يا نبوده اند كارفرمايان ومشاورين با بهره گيري از دستورالعمل هاي ذکر شده جريمه بتن را محاسبه و اعمال مي نمایند، در صورتی که  در بیشتر پروژه ها، چنين دستورالعملي به پيمان پيوست نگردیده است. پيمانكاران نيز اعتراض جدي نمي كنند زيرا از جانب كارفرما با صدور دستور تخريب جواب داده مي گردد.

 

• در بسياري موارد ممكن است در يك پروژه، مقاومت بتن بر رده مورد نظر منطبق نگردد  و غير قابل قبول اعلام گردد. در اين حالت بررسي بتن كم مقاومت بايد در دستوركار باید باشد. قطعادر این صورت  پيمانكار كماكان مسئول خواهد بود حتي اگر در پايان مرحله بررسي بتن كم مقاومت، بتن مزبور از نظر سازه اي مورد پذيرش قرار گيرد، زيرا انطباق با رده مورد نظر از ابتدا حاصل نگردیده است.

 

• انطباق بتن با رده مورد نظر و پذيرش بتن در مرحله اول و يا پذيرش بتن از نظر سازه اي در مرحله بررسي بتن كم مقاومت به معنی پذيرش بتن از نظر دوام نمی باشد. پذيرش بتن از نظر دوام وقتي حاصل مي گردد كه اطمینان داشته باشید  ضوابط مورد نظر موجود در آئين نامه يا مشخصات فني پروژه رعايت گردیده است. امروزه در تلاش اند تا ضوابطي از نظر دوام براي بتن ها تعريف گردد و مشابه با ضابطه مقاومت، مورد بررسي صورت گیرد. به طور کلی  در اين دستورالعمل، صرفاً مسئله مقاومت بتن مورد توجه قرار می گیرد.

 

• بررسي بتن كم مقاومت از دو روش كلي مبتني بر تحليل و آزمايش است. همانطور كه می دانید  در مراحل اوليه سعي بر این است که با روش تحليلي بتوان پذيرش بتن از نظر سازه اي را زیر نظر قرار داد. در صورت عدم پذيرش، ممكن است بتوان با توجه به اطلاعات حاصله و روش هاي تركيبي تحليلي و آزمايشي، پذيرش بتن را بررسي کرد.

چنانچه که  پذيرش بتن از نظر سازه اي صورت نگیرد ، امکان دارد  اقدامات مقتضي ديگري را همچون  كاهش بار مرده و يا بار زنده و يا هر دو را بررسي نمود  و يا به تقويت سازه يا قطعه مورد نظر اقدام کرد و آن را به حد قابل قبول نزديك کرد. چنانچه  که  بتن از نظر سازه اي (بويژه در مرحله تحليلي) صورت گرفته شود ، نیاز است  پيوستگي بتن و ميلگرد كنترل شود و كفايت همپوشاني ميلگردها با اطلاعات جديد كنترل شود، چرا که  پيوستگي بتن و ميلگرد، متناسب با مقاومت فشاري بتن موجود تغيير مي نماید  و مي تواند پايداري سازه را به خطر بیاندازد.  

ضوابط نمونه‌ گیری بتن

  ضوابط نمونه ‌گیری نحوه نمونه‌ گیری، دفعات (تواتر) نمونه‌گیری، تعداد آزمونه‌های هر نمونه‌گیری باید تعیین گردد.  

نحوه نمونه‌گیری :

باید به ابن موضوع دقت شود که نمونه‌ گیری به شکل تصادفی صورت گیرد . نمونه ‌گیری باید در طول مدت تولید و مصرف بتن، به صورت یكنواختی توزیع شود.  که به طور معمول  نباید این كار را به زمان معین و یا شكل و حالت خاصی از بتن انجام داد. چنانچه که به این نكات توجهی نشود،  آماری ضوابط پذیرش مخدوش خواهد شد  و قضاوت میسر نخواهد بود. نمونه را باید از محل نهایی مصرف (ریختن بتن در قطعه) برداشت.   به هیمن دلیل نمونه‌ گیری در زمان  تخلیه بتونیر یا دستگاه بتن ‌ساز مركزی درست نخواهد بود، مگر در این صورت که فاصله زمانی ریختن بتن و اختلاط آن بسیار پایین باشد. قطعا قبل از ریختن بتن درقالب باید نمونه‌ گیری را به انجام رسانید. تعداد آزمونه‌ ها برای هر بار نمونه ‌گیری و به ازای هر سن آزمایش، تهیه حداقل دو آزمونه (قالب) لازم است.  در صورتی که  بخواهیم در سن دیگری بجز 28 روز، روش مقاوم سازی آزمونه‌ها را تعیین كنیم، لازم است تعداد آزمونه ‌ها را به تناسب بیشتر کنید.

سخن پایانی برای این که وضعیت بتن سازه‌ از نظر عملکرد عضو یا کل سازه با وجود بتن کم مقاومت یا غیرقابل قبول در سازه یا عضو زیر نظر و  ارزیابی قرار گیرد باید ضوابط پذیرش بتن کم مقاومت را مورد توجه قرار داد با وجود این که بتن مورد نظر غیرقابل قبول خواهد بود، ممکن است که آن  از نظر سازه‌ای قابل قبول باشد و یا این که قطعه یا سازه مورد پذیرش واقع شود کاملا واضح است که پیمانکار مسئولیت پذیرش بتن را از نظر سازه‌ای ندارد و کارفرما قادر به در نظرگرفتن جریمه‌های لازم خواهد بود. برای دریافت مشاوره با مشاور مقاوم سازی در ارتباط باشید.